Ndërtesa e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, “Pjetër Bogdani”, është njëra nga objektet me arkitekturën më të veçantë në vend. Ky objekt është edhe njëri në mesin e objekteve që janë shndërruar në simbole të vendit tonë.
Arkitektura e këtij objekti shumë herë ka qenë temë diskutimi, sa i përket atë se çka nënkupton kjo strukturë e arkitektit kroat Andrija Mutnjakoviq, e në veçanti 99 kupolat e bardha të këtij objekti.
Profesoresha e arkitekturës, Teuta Jashari-Kajtazi, në një intervistë për Ndërtimi.info, ka folur rreth këtij objekti.
“Nuk mund të quhen shumë mite sepse ka të vërteta në to. Kjo që si projekt është planifikuar të ndërtohet diku tjetër, nuk i konsideroj bash mite edhe pse nuk ka të shkruara. Ka shumë elemente që argumentojnë që ky objekt nuk është planifikua për këtu. Një rast është për në Libi, rasti tjetër është në Sarajevë. Mirëpo, me analizat e mia dhe me atë çka mendoj se përfaqëson struktura, ajo lidhet pak a shumë se është planifikuar për diku tjetër. Megjithatë, arkitekti ka menduar dhe propozimi i tij në fillim ka qenë me i respektua karakteristikat e regjionit, kur thuhet kështu nënkupton prezencën e dy religjioneve të ndryshme, karakteristikat e arkitekturës së biznatit dhe karakteristikat e arkitekturës islame. Elementi kryesor që i lidh këto dyja është kupola, vendosja e kupolës përmbi bazën katërkëndëshe”, ka thënë ajo.
Profesoresha ka thënë se ky objekt i ka 99 kupola, të cilat ajo i ka numëruara dhe të cilat e kanë shtyrë të merret më shumë me atë se çka në realitet do kishte mundur kjo strukturë të përfaqësojë dhe cilin religjion
“Ajo prej nga kam filluar, përveç kupolave, vëllimit të kubit, është rrjeta jashtë. Nëse mundohesh me bë një shpjegim më të thukët të saj thua që vendoset biblioteka, është ndërtuar në kohën kur është hapë UP, flasim për fillimin e viteve 70-ta edhe pse ai është përfunduar në fillim të viteve 80-ta, por për arsye të caktuara, dhe që ka qëllimin, është një rrjetë mbrojtëse që ka qëllimin e ruajtjes shumë të fortë të arsimit në gjuhën shqipe. Mirëpo, kur e shikon tash atë, si element është brisoletë, që nënkupton mbrojtëse prej diellit. Mirëpo, në arkitekturën islame ekziston një element që vendoset në pjesën e jashtme dhe quhet mashrabia. Ajo ka qëllimin e mbrojtjes prej diellit dhe krijimit të intimitetit brenda dhe ajo më së shumti është e pranishme në arkitekturën islame të Afrikës së Veriut”, ka thënë ajo.
Duke qenë se ky objekt është njëri nga më të diskutuarit për gjithë arkitekturën e tij edhe enterierin e ka të veçantë.
Profesoresha, Jashari – Kajtazi ka shpjeguar edhe pjesën e brendshme të këtij objekti, duke treguar për elementet e këtij ambienti.
“Është elementi tjetër brenda, në kuadër të enterierit. E ke atë harkun në hollin qendror, që ka pikën, qendrën. Nëse vendosesh në atë qendër dhe lëshon zë, si aty që dëgjohet nuk dëgjohet askund tjetër. Pastaj janë disa interpretime në gjuhën angleze ai që di, njohuritë dhe ajo që dihet. Krejt këto fillojnë prej atij rrethi dhe pastaj me simetrale shkon në të gjitha këto pikat që janë në perimetrin e rrethit dhe në atë mënyrë dekorimi është i shpërndarë“, ka thënë ajo.
Shpjegimi i saj shkon më tutje, duke treguar se në këtë objekt janë disa elemente të cilat nuk kanë të bëjnë fare me bizantin.
“Janë disa elemente, të cilat shkojnë në drejtim të interpretimit modern të arkitekturës islame, e që nuk ka të bëjë fare me bizantin, për faktin që i është dhënë e drejta ta bëjë objektin këtu, ai është dashtë me gjet një kompromis që ta arsyetojë dhe të thotë se nuk është ky objekt që përfaqëson vetëm arkitekturën islame, por edhe karakteristikën tjetër bizantin, sepse edhe ne mund të thirremi në bizantin se ndikimet e Perandorisë Osmane kanë ardh më vonë, bizantin e kemi pas më herët. Janë edhe disa interpretime, d.m.th thjeshtë një interpretim modern i arkitekturës islame”, ka shtuar ajo.
Ajo ka thënë se interpretimin e jep arkitekti, kritiku si dhe njeriu i zakonshëm, i cili ia ka dhënë epitetin kupolave si qeleshe apo kapuç i bardhë. Kjo sipas saj sepse ka dashtë ta gjejë vetën në atë objekt, nuk ka dashtë me diskualifikua objektin, por ta gjejë një element, cili e përfaqëson popullin shqiptar këtu, element që në atë kohë më së miri e ka përfaqësua ka qenë faktikisht qeleshja apo plisi.
