Biševska komita i slučaj ubistva Zeća Čarovca (1923.) iz Novog Pazara

Na područje zapadnog Sandžaka, crnogorska vojska, u jesen 1912., uz prećutnu saglasnost kralja Nikole Petrovića, vrši pokolj po selima Pešteri i Bihora, a u februaru i martu 1913., u Plavsko-Gusinjskom kraju,  i genocid nad tamošnjim muslimanima. Glavni egzekutor ovih zločina bila je Donjovasojevička brigada, odnosno „Beranska brigada“ kojom je komandovao poznati muslimanomrzac Avro Cemović. Odgovoran je za ubistvo preko 800 Bošnjaka i Albanaca i za nasilno pokrštavanje 12.000 muslimana! Zarobljena su 323 Bošnjaka iz Plava i Gusinja i prebačena u zatvor u Nikšić. Sa Kosova (iz Peći i Đakovice) su u Podgoricu, kao zarobljenici, dovedena 233 Albanca. Bili su to uglavnom bošnjački i albanski prvaci, bajraktari, age, trgovci i bogati seljaci. U crnogorskim zatvorima su proveli po nekoliko mjeseci izloženi velikoj torturi.

Pišu: Harun Crnovršanin i Refik Akova

Što je crnogorska represija bila veća, rastao je i tamošnji broj Bošnjaka koji su se tokom marta i aprila 1913. godine odmetali u kačake (komite) u sjevernu Albaniju. Iste godine odmetnuo se i Jusuf Mehonjić koji će ubrzo postati vođa sandžačkih komitaša. Iz crnogorskog dijela Sandžaka u komitu se odmetnulo oko 1.000 Bošnjaka i Albanaca, a samo iz Plavsko-Gusinjske oblasti bilo ih je 795. I broj izbjeglog civilnog stanovništva u Albaniji bio je velik, pa u Arhivu crnogorske države stoji da je samo u Skadru bilo 11.000 prebjeglog stanovništva iz Crne Gore i Srbije, a u Tirani 8.000. Sandžački i kosovski komitaši žestoko su odgovarali na teror koji je crnogorska vojska vršila u novoosvojenim teritorijama Sandžaka i jednog dijela Kosova (Dukađina). Crna Gora je sporazumno sa Srbijom, podijelila Sandžak i dobila njegov zapadni dio. Na rukovodeća mjesta u upravi Rožaja i Štavice (Tutina) imenovani su nepismeni i po zlu čuveni Crnogorci sa Police kod Berana.

„U Rožaju je krajem 1912. godine postavljena Oblasna uprava čiji je rukovodilac bio Simo Kastratović sa Police, dok je za komandira takozvane Posadne čete u selu Biševu bio imenovan Golub Trifunović iz poljičkog sela Zagrađa, a slična je situacija bila i u Tutinskom kraju, koji je u to vrijeme privremeno bio pripojen Crnoj Gori, u kome je za kapetana bio naznačen, takođe Poljičanin iz Zagrađa, Blažo Popović, obojica potpuno nepismeni i u cijelom kraju, od Police do Rožaja, Sjenice i Novog Pazara, poznati po teškim osvjetničkim i zločinačkim akcijama“. (Izvod iz teksta „Uloga Jusufa Mehonjića u razvoju komitskog pokreta u Sandžaku, autora Redžepa Škrijelja i Zaima Azemovića, Tutinski zbornik br. 4 iz 2004.)

 

STVARANJE KRALJEVINE SRBA, HRVATA I SLOVENACA (SHS) I SITUACIJA U ROŽAJSKO-BIŠEVSKOM KRAJU

 

Nakon završetka Prvog svjetskog rata (1918) formirana je zajednička država tzv. „Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca“. Ni u ovoj državi Bošnjacima i Albancima nije zagarantovan ni minimum ljudskih, političkih i ekonomskih prava i sloboda. Naprotiv, preduzimaju se opsežne akcije od strane državnog vrha da se ova dva naroda isele iz Sandžaka i sa Kosova. Jedan od prvih poteza predsjednika vlade Nikole Pašića bio je upućivanje četničkih odreda Koste Milovanovića-Pećanca na područje Sandžaka i Kosova, navodno, radi uništenja sandžačke i kosovske komite. Međutim, Kosta Pećanac je u Sandžak došao da ubija bošnjačke civile i pljačka njihovu imovinu a ne da juri komite. Duga je lista zločina ovog nečovjeka, a najveći pokolj je napravio 11. jula 1922. godine u selu Starčeviću kod Ribarića, kada je za jednu noć ubio 30 Rizvanovića i među njima tek rođenu bebu staru dva dana! Sandžačke komite predvođene Jusufom Mehonjićem imale su velikog uspjeha u borbi sa kraljevim žandarima i kasnije sa četnicima Koste Pećanca. Poznata je Bitka kod Komarana, u blizini Prijepolja, od 25. avgusta 1921. godine kada su Kostini četnici doživjeli veliki praz. Pored Mehonjića, čija je komitska djelatnost obuhvatala skoro čitavo područje Sandžaka, isticali su se i drugi poznati komitaši koji su operisali na ograničenim područjima. To su: Husein Bošković iz sela Maoče kod Pljevalja (Taslidže), koji je važio za Mehonjićevog najboljeg saborca, zatim mula Agan Kojić iu Plava i Jusuf Laličić iz Gusinja koji su imali izuzetno važnu ulogu u povezivanju akcija Jusufa Mehonjića i kosovskih kačaka (komitaša) predvođeni Bajramom Curijem. Feriz Salković i Redžep-Reko Biševac predvodili su komitsku grupu na području Tutina i Rožaja, te Sait (Jusufa) Hadrović za područje Gornjeg Bihora (Beranski srez).

Iako je Prvi svjetski rat bio završen, u zapadnom dijelu Sandžaka koji je oktobra 1912. okupirala Crna Gora, njene komite, koje su činili pravoslavci, ostavljaju pravu pustoš po bošnjačkim selima Pešteri i Bihora. Tako narodni poslanik Šerif Hadži Bajram u Interpelaciji koju je uputio tadašnjem ministru unutrašnjih poslova navodi da je: „… od ulaska crnogorskih komita do polovine 1919. godine uništeno 150 muslimanskih sela i ubijeno 1.200 muslimanskih lica, da su mnoge muslimanske porodice ostale bez krova nad glavom i u velikom broju izbjegle u Bijelo Polje“.

POJAVA BIŠEVSKE KOMITE NA ČELU SA REKOM BIŠEVCEM

 

Biševo je danas najveće selo u  opštini Rožaje, u crnogorskom dijelu Sandžaka. U Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca, u vremenu od 1918-1923., bilo je opština sa 30 zaseoka, da bi kasnije bilo pretvoreno u mjesnu zajednicu sa svega 13 zaseoka. Ti zaseoci su: Donje i Gornje Biševo, Bijela Crkva, Simanovića Luke, Čokrlije, Crnokrpe, Avdići, Ćorovići itd. Prvi pisani trag o Biševu pojavljuje se u osmanlijsko doba – u popisu stanovništva od 1453. godine. U srednjem vijeku Biševo je bilo važna stanica i konačište trgovaca raznom robom, na karavanskom putu koji je povezivao zapad sa istokom, od Dubrovnika do Carigrada (Istanbula). Tako su se u Biševu vijekovima doticale i preplitale razne civilizacije, tradicije, navike i običaji raznih naroda. Biševo je sa svojih 20 kilometara dužine najveće selo u Sandžaku. Čine ga zelene i blage padine okružene gustim četinarskim šumama, zbog čega je i čitav Rožajski kraj poznat kao jedno od najbogatijih mjesta ove vrste šume na Balkanu. Okolo Biševa se uzdižu visoki planinski vrhovi Hajle, Vršine, Čukara i, najvišim među njima, Gospođinim vrhom vsiokim 1550 metara. Iako je u bivšoj Titovoj komunističkoj Jugoslaviji prognan veliki broj Biševaca, tamo je ipak ostao solidan broj Bošnjaka. Biševo danas broji 450 domaćinstava sa oko 1.800 stanovnika.

Najpoznatiji čovjek, koji je i pronio slavu Biševa i cijelog Sandžaka širom Osmanlijskog carstva bio je Šemsi-paša (Čolović) Biševac (1842-1908). O njemu i o mnogim drugim našim junacima pisao je autor Crnovršanin u knjizi „Sinovi Sandžaka“ izdatoj 1996. godine. Kao i ostala mjesta u dijelu Sandžaka koje je 1912. okupirala Crna Gora, i od 1918., u Kraljevini SHS, ponovo reokupirala, Biševo biva izloženo teroru većinskog pravoslavnog naroda Crne Gore. Zbog toga se i tamo javljaju ljudi koji se odmeću u šume, jer nisu pristajali na robovski položaj koji im je nametnuo kralj Aleksandar I Karađorđević i Nikola Pašić. Najpoznatiji od njih bio je Redžep Omerović- Redžović, poznat kao Reko Biševac. Crnogorska vlast, za predsjednika opštine Biševo postavlja Maksima Joksimovića, brata, po zlu čuvenog, Zarije Joksimovića iz Berana. Rekova komitska grupa brojala je od 20 do 30 članova, zavisno od akcije koju bi preduzimali. Dragocjene podatke o Biševskoj komiti, autori ovog teksta Crnovršanin i Akova, dobili su od gospodina Hakije Čolovića (tursko prezime Erik) iz Istanbula, rođenog 1941. u Biševu. On je sin čuvenog Deka Čolovića-Erika (1912-1987) i bliski potomak Šemsi-paše Čolovića-Biševca. Hakija u svojoj biblioteci ima veliki fond knjiga i svoje penzionerske dane provodi u ibadetu i čitanju vjerskih i historijskih knjiga. Posjeduje sve knjige koje su objavljene a vezane su za rodno Biševo i Sandžak. Od svojega oca Deka, koji je bio učesnik mnogih dešavanja, pedantno je bilježio sve priče vezane za historiju Rožajskog kraja i Biševa. Autori ovog teksta koristili su i građu iz knjige „Stihom o životu“, autora Saita Sinanovića-Sajča, kao i knjigu „Aman Bože nemila sastanka“, autora Hajruša Ledinića.

Od Hakije smo dobili i imena ljudi koji su bili u komitskoj grupi Reka Biševca. Navešćemo najvažnije od njih. To su: Murat Omerović, Rekov brat, Kasum Grablja Omerović, brat od amidže, Dano Omerović, Hajro Omerović-Muković, Bahtijar Ljopo Kuč, Reh Ljopo, Lato Murić iz Grahova, Ajdin-Ćoro Omerović iz Biševa, Arif Redžović iz Biševa i drugi.

Naprijed navedeni Maksim Joksimović, tadašnji predsjednik opštine Biševo, ponašao se kabadahijski prema Biševcima, zatvarao ih je i prebijao za sitnicu, otimao je ljudima konje i krupnu stoku i gonio za Berane. Nijedna mlađa Bošnjakinja nije smjela izaći iz kuće od tog napasnika.

 

UBISTVO MAKSIMA JOKSIMOVIĆA- PREDSJEDNIKA OPŠTINE BIŠEVO (1920.)

 

Hakija Čolović nam prenosi priču svoga oca Deka o tome kako je ubijen Maksim Joksimović. „Jednog dana imam Biševske džamije Hasan ef. Čolović je kosio svoju livadu u „Vršine“. Naišao je komitaš Reko, nazvao mu selam i pitao ga za zdravlje. Hasan efendija je odgovorio:

Nikad crnje no danas!

A što Hasane, ponovo ga upita Reko.

Ovaj ćafir (misli na Maksima) nas zarobio, odgovori Hasan ljutito.

Ko je god imao dobrog konja uzeo mu ga, a meni je uzeo jednu jedinu kravu. Iz Istanbula sam dobio od prijatelja za uspomenu vodenicu za kafvu, i to mi je uzeo prije neki dan kada sam ga poslužio kahvom“. Hasan efendija je bio dobar domaćin i ponosan čovjek i nije mogao da podnese takvo ponašanje Maksima Joksimovića, predsjednika opštine čija se kancelarija nalazila u kući Čolovića koju je svojevremeno napravio Šemsi-paša Biševac.

Reko komitaš je na kraju rekao amidži Hasanu:

Nije teško ubiti Maksima, ama vi ćete perišan bit!

Vala ga Reko ubij, pa neka nas sto vragova izede! Ovim riječima završio je Hasan efendija razgovor sa vođom Biševske komite.

Reko je znao da je Maksim odavno zaslužio metak, ali se plašio da zbog njega ne nastradaju nedužni Biševci. Dugo je razmišljao šta da uradi, da bi na kraju odlučio da ga ubije. Bilo je ljeto 1920. godine. Maksim je, tog dana, u uniformi crnogorskog oficira, jašući azginog konja, krenuo iz Biševa u obližnje selo Paučinu da skuplja od muslimanskog stanovništva porez. Reko je znao kojim putem Maksim mora da se vrati, pa mu je postavio zasjedu u velikoj bukovoj šumi zvanoj Osoje. Reko je bio odličan strelac i sa jednim metkom ga je pogodio tačno u srce. Maksim je pao, a konj se propeo i u galopu uputio ka Biševu.  Pored Maksima je bio i žandar Salih Muković. Kada je Maksim pao, Salih je iz puške pucao u pravcu odakle je čuo pucanj. Kasnije je Reko pričao da mu je tada Salihov metak prošao pored glave i da je zamalo poginuo. Međutim, Reko nije htio da ubije Saliha, jer je shvatio da je ovaj pucao nasumice,  iz straha.

Salih je došao u Biševo, uzeo nekoliko ljudi, i pred opštinsku kuću doveo mrtvog Maksima. Biševci su se okupili nad mrtvim predsjednikom i različito komentarisali njegovu smrt. U grupi se našao Ramo Čolović, sin Osman-begov i Šemsi-pašin sinovac. Nagnuo se nad mrtvim Maksimom i rekao: E Reko, ruke ti se pozlatile što nam ovoga ćafira skrajnu!

Odmah poslije ubistva Maksima Joksimovića Načelstvo okruga Cetinjskog i Beranskog je 29. septembra 1920. godine  raspisalo potjernice za komitašima Beranskog i Rožajskog sreza u koji je ulazilo i Biševo. Na spisku za hapšenje bio je i Redžep Reko Biševac iz sela Biševa. U potjernici se Reko opisuje kao „… čovjek od 30 godina, maloga rasta, smeđe kose, graorastih očiju, smeđih brkova, govori srpski (bosanski) i arnautski (albanski)“. (Iz teksta knjige „Kad su vakat kaljali insani-Šahoviće 1924.“, autora Šerba Rastodera, izdata u Podgorici 2011.)

Nakon Maksimove smrti 1920. godine, za predsjednika opštine Biševo dolazi Jonuz Hot iz sela Bukovice kod Biševa. Maksim je imao brata Zariju, u to vrijeme načelnika Beranskog sreza i isljednika. Zarija je rešio da osveti brata i da kazni Biševce. Prilku za osvetu strpljivo je čekao i dočekao. Bilo je to u decembru 1924., nakon pokolja u selu Šahoviće kod Bijelog Polja (Akove). O tome ćemo kasnije progovoriti nešto, a sada ćemo baciti više svjetla na slučaj ubistva Zećir-Zeća Biševca sa Pešteri, poznatog trgovca stokom, koga su ubili  i opljačkali lokalni Crnogorci iz Biševa i okoline.

UBISTVO ZEĆA ČAROVCA IZ NOVOG PAZARA, U SELU BIŠEVO KOD ROŽAJA (1923.)

 

Od amidže Hakije Čolovića čuli smo interesantan slučaj, za koji danas malo ko zna u Sandžaku, a vezan je za ubistvo Zeća Čarovca (1880-1923) iz Novog Pazara, jednog od najpoznatijih sandžačkih trgovaca krupnom stokom u to vrijeme. Da bi upotpunili saznanje o ovom tragičnom događaju, autor Crnovršanin je, u oktobru 2018., razgovarao i sa Ibrahimom Čarovcem (1942) iz Novog Pazara. Inače gospodin Ibrahim je unuk Zećovog brata Šemsa Čarovca koji je davne 1957. odselio u Tursku. Prema Ibrahimovoj priči, a koju je on čuo od stogodišnjaka Naila Bogućanina iz sela Čarovine, Čarovci vode porijeklo od albanskog plemena Malisora. Sam naziv bratstva Čarovac potiče od riječi „čar“, što znači „spas“, jer su oni svoj dolazak na Pešter, početkom 18. vijeka, shvatili kao spas, obzirom da su, zbog svoje neposlušnosti sultanu, mogli biti pobijeni. Prvo mjesto u koje su došli jeste selo Rogatac, u podnožju planine Ninaje. Kasnije su prešli u selo nadomak Melaja i Delimeđa koje se po Čarovcima prozvalo Čarovina. Tema ove priče je ubistvo Zeća Čarovca u selu Biševu kod Rožaja 1923. godine. Početkom 20-ih godina prošlog vijeka, u vrijeme kada je stvorena Kraljevina SHS, veoma unosan posao bio trgovina stokom na relaciji Sandžak- Grčka, tačnije grad Solun ili na turskom Seljanik. Naime spretni sandžački trgovci su krupnu i sitnu stoku tjerali do gradića Raške a odatle bi je vozom, preko Mitrovice i Skoplja dovodili u Solun. Zećo Čarovac je imao brata Šemsa sa kojim je obavljao ovaj posao veoma uspješno. Za kratko vrijeme su zabogatili i proširili svoj posao. Zećo je imao kuću u Novom Pazaru u naselju Jermiše, a veliko imanje u selu Čarovini na Pešteri. Prema priči Ibrahima Čarovca, „Zećo je doteravao stoku sa Pešteri u Pazar, tačnije „Nadgrad“, u Grahovsku ulicu a danas Hilma Rožajca, gdje je Šemsov sin Hivzo imao kuću i velike štale u koje je moglo da stane po 40 volova. Ispod Hivzove kuće prolazio je Gradski jaz na koje su bila napravljena pojila za stoku. Gradski jaz je imao više vode i služio je za centralu, a Parički jaz je navodnjavao Selakovac, Pojla, vodenicu na Parice i mlin kod starog „Transporta“ i ulijevao se u rijeku Rašku kod Carske ćuprije. Tu bi stoka ostajala jedno vrijeme, dok bi dobila na težini, a onda se transportovala do Raške i odatle željeznicim do Soluna.

O tome ko je i kako ubio Zeća Čarovca ispričao nam je Hakija Čolović, rodom iz Biševa. „Te 1923. godine, prije nego što će izgubiti život u Biševu, Zećo je sa svojim čobanima krenuo iz Novog Pazara u Rožajski kraj da kupi stoku. Noć ih je uhvatila u blizini Biševa. Pokucali su na vrata jedne kuće i pitali da li bi mogli kod njih prenoćiti jer dolaze izdaleka. Gazdarica, koja je bila pravoslavka, kazala im je da mogu prenoćiti. Žena je odmah primjetila da se radi o bogatom čovjeku i bila je znatiželjna da sazna ko je on. Kada je Zećo ušao u sobu i zatvorio vrata, gazdarica je kroz ključaonicu posmatrala šta ovaj neznanac radi. Zećo je, prije nego što će leći u krevet, skinuo sa pantalona „čemer“, t.j. pojas u kojem je držao novac i zlato. Žena je bila iznenađena tolikim novcem, pa je odmah pohitala kod svojih prijatelja da ih obavijesti o „bogatim došljacima“. Bili su to: Risantije Bulatović   iz Donjeg Biševa i Radonja Božović iz susjednog sela Bijela Crkva u kojem su živjeli pravoslavci. Ova dvojica su napravili plan da Zeća Čarovca ubiju u povratku, kada se bude vraćao iz Rožaja. Tako je i bilo. Zećo je, sutradan, sa čobanima otišao u okolna rožajska sela, pokupovao stoku, i krenuo ka Biševu. Prema riječima amidže Hakije „Kada je Zećo prolazio kroz Biševo dvojica navedenih Crnogoraca su ga čekali u zasjedi. Ubijen je u trenutku kada je pio vodu na obližnjem izvoru na mojem imanju. Ubice, nisu kod Zeća pronašle novac, jer ga je on već potrošio za kupovinu stoke koju je vodio sa sobom. Zećovi čobani su kupljenu stoku, bez gazde dotjerali u Novi Pazar. Mezar šehida Zeća Čarovca se danas nalazi u Biševu i u dosta je lošem stanju. Ograđen je bodljikavom žicom i za ovaj mezar svako dijete u Biševu zna. Za ovaj zločin nije nikada niko odgovarao. Biševcima je bilo krivo da je jedan musliman ubijen u njihovom selu, i znali su da je na njih pala velika ljaga. Vremenom su otkrili ko je ubio Zeća i čekali su priliku za osvetu. To će se desiti u toku Drugog svjetskog rata kada su u nekoliko biševskih zaseoka ubili desetak Crnogoraca“. Zećo Čarovac je imao svega 43 godine kada je ubijen. Prema kazivanju Ibrahima Čarovca (1942) iz Novog Pazara:

„Zećo se ženio dva puta. Sa prvom ženom imao je  4 ćerke: Nejmu, Mahiju, Ziku i Bajru. Od druge žene je imao 3 sina: Hilma, Hakiju i Nazima zvanog „Šapac“. Nazim je legenda pazarskog sporta, 25 godina bio trener pazarskih fudbalskih klubova. On je bio i inicijator izgradnje Gradskog bazena (1953) i Fudbalskg stadiona u Novom Pazaru. Sportskim stopama je krenuo i njegov sin Basar- Basko Čarovac.  On je kao član planinarskog društva ”Sandžak” postao prvi planinar sa prostora bivše SFRJ koji je osvojio sedam najviših kontinentalnih vrhova. Ubijeni Zećo je imao samo jednog brata Šemsa, mojeg deda. On se takođe ženio dva puta. Sa prvom ženom Mejremom Alomerović imao je dva sina: Hivza i mojeg oca Bajrama. Sa drugom suprugom Džanom Marovac imao je sina Asima i dvije ćerke: Fadilu i Hadiju“.

ZLOČINI CRNOGORSKE KAZNENE EKSPEDICIJE U ROŽAJSKOM KRAJU (1924.) POD VOĐSTVOM ZARIJE JOKSIMOVIĆA IZ BERANA

 

   Crnogorski mučki napad na Šahoviće i Pavino Polje novembra 1924. godine i ubistvo oko 900 Bošnjaka, dolio je ulje na vatru prestravljenom i izbezumljenom stanovništvu Sandžaka. Iste godine, 12. decembra 1924., Zarija Joksimović, na dužnosti Sreskog načelnika i isljednika,  kreće sa žandarima i vasojevičkim seljacima u krvavi pohod rožajskim selima: Balotićima, Njegušima, Besniku, Baću, Pripeču i Bukovici, uzgred ubivši 21 osobu zbog muslimanskog imena. Bošnjačko stanovništvo navedenih sela je bilo zatečeno, jer je napad izvršen iznenada i sa dobro naoružanom ruljom. Međutim, stanovništvo Biševa je, zahvaljujući jednoj biševskoj odivi koja je bila udata u selo Kalače, bilo obaviješteno da su Vasojevići krenuli ka Biševu.

HRABRI BIŠEVCI SU ODBRANILI SVOJE SELO I VASOJEVIĆIMA NANIJELI VELIKI PORAZ

 

O dolasku neprijatelja prvi je obaviješten komitaš Reko Biševac. On je odmah  sakupio svoje ljude i znalački ih rasporedio na sve prilaze Biševu. Sigurni u sebe i u svoje oružje Crnogorci su prilazili Biševu „Rujiškim putem“, uz pjesmu i halak. Nisu ni slutili da ih prate budne oči biševske komite. Reko je prvi opalio a za njime složno ostali Biševci.  Među Vasojeviće je nastala panika i povlačenje. O ovoj bitci u kojoj je biševska komita likvidirala sedam Vasojevića, među njima i jednog ruskog dobrovoljca,  napisana je i pjesma čiji je autor poznati pisac i pjesnik Hajruš Ledinić. Zajvaljujući njemu, zatim Saitu Sinanoviću, Safetu Hadroviću-Vrbičkom,  sačuvana su mnoga predanja o događajima iz historije Sandžaka, a posebno Rožajskog kraja i Biševa.

 

„Kad oružje svjetlo zazveketa,

Bože dragi nemila susreta.

Kad opali Reko haberdara,

puče puška sa svakog čukara.

Od čukara puška se izmeće,

Na Rujišta kavga se zameće.

Kad navali Biševska komita,

Za Zarijinu nevolju ne pita.

Kad bi znali seljaci u Buče,

Vasojevci kakvu muku muče.

Ljuljaju se jele i borovi,

Nadlijeću Osojski orlovi.

To nijesu ptice ni orlovi,

No Biševci sivi sokolovi.

Na tu vojsku ljuto jurišaju,

Jer Biševo robiti ne daju.

Od vojnika stadoše jauci,

Kao da ih žive deru vuci.

Od rana je veći broj nastrado,

Baš ka vuci kad napadnu stado.

Bože dragi šta komite rade,

Jurišaju i uče Šehade.

Juri Reko ko oro na krila,

Ko da ga je zadojila vila.

Kad Zarija pade pri nevolji,

Krstaše se i Bogu se moli.

Svetog Petra moli i Mariju,

Na Rujištu da spase Zariju.

Reko nosi brešku granajliju,

Po ordiji varaka Zariju.

Umotri ga kroz jelove grane,

Te mu ljute zaturio rane.

Dar vojvodi spremi pro mušice,

Ranio ga ljuto kraj ložice.

Nešto teže ima i od rane,

Razbježa mu vojska na sve strane.

Slomiše se jatu ona krila,

Za Biševce ne pomaže sila.

Razbježala vojska u Osoje,

Da bi našli utočište svoje.

Zarija se krije pod jelike,

Nevolje ga napale velike.

Sve ga Reko pro Rujišta prati,

Da ga živa u ruke ufati.

Reko ga je sa silom natero,

Te je moro skočit u jezero.

Neće Reko da opali pušku,

Već mu ruku opružio mušku.

Narediše poglavice naše,

Te Zariju za vojskom puščaše.

Nek za vojskom ide u Berane,

Na sramotu da liječi rane.

Za osvetu više nema nade,

Junaštvo mu zauvijek propade.

Neki su se po Osoju krili,

Svi su mahom pamet poštetili.

Kada ova ofanziva prođe,

Tužna vijest u Berane dođe.

Pa se čudi Beranska nahija,

Kako prođe vojvoda Zarija.

 (Stihovi iz knjige „Aman Bože nemila sastanka“, autora Hajruša Ledinića)

 

U napadu na Biševo Zarija Joksimović je bio teško ranjen, ali je preživio. Početkom 30-ih godina prošlog vijeka Zarija ulazi u politiku. Bio je poslanik za Beranski srez u skupštini Kraljevine Jugoslavije. Za njegovo ime se veže i ubistvo čuvenog Galjana Kršića iz Petnjice, takođe narodnog poslanika i predsjednika Petnjičke opštine. Da ne bi dijelio mandat sa Galjanom Kršićem Zarija Joksimović je unajmio Zariju Kuča da ubije Galjana. Ovaj je to učinio 1934. godine. Zarija Kuč je postavio Galjanu zasjedu iza sela Police u Stenicama, iznad Šiškog potoka. Odatle je pucao i ubio Galjana. Odmah su reagovali njegovi sinovci Šefkija i Muslija, koji su se nalazili u Galjanovoj pratnji, i ubili ubicu Zariju Kuča. Prema saznanju autora ovog teksta, Zariju Joksimovića su, na Kosovu, nakon završetka Drugog svjetskog rata, ubili partizani.

Što se tiče Reka Biševca, poznato je da je, nakon velikih potjera, prebjegao u Albaniju gdje je i umro.