Para shtatëdhjetë viteve, përfundoi Lufta e Dytë Botërore dhe filloi beteja për ta kontrolluar kujtesën e kësaj lufte. Në Kosovë, kujtime të ndryshme paraqiten si kujtimet e vetme të vërteta të luftës: ekziston një kujtesë e rezistencës anti-fashiste, një kujtesë e vrasjeve etnike të partizanëve, njëjtë sikur që ekzistojnë edhe tregimet mitike të jetës ndër okupimin italian dhe gjerman ja si idilike, ja si tragjike. Secila prej tyre, në kohëra të ndryshme u bë kujtesë zyrtare, duke i lënë kështu kujtimet tjera nën radar.
Me këtë ekspozitë ne duam të sfidojmë idenë së ekziston vetëm një e vërtetë e historisë së Kosovës gjatë Luftës së Dytë Botërore, apo se vetëm një grup – qofshin shqiptarët apo serbët, nacionalistët apo socialistët – e posedon këtë të vërtetë. Nuk ka të vërtëta në kujtime homogjene që bazohen në një nocion abstrakt të popullit. Kujtimet homogjene janë të pavërteta sepse nuk janë kritike dhe i mohojnë të vërtetat e pakëndshme, si për shembull krimet e luftës që bëhen nga populli respektiv. Por ato janë veçanërisht të pavërteta sepse nuk e njohin shumëllojshmërine që ekziston brenda cilitdo grup.
Këtë na e lejon historia gojore: të thejmë monopolin e së vërtetës – pa marrë parasysh a e ka këtë monopol shteti, kombi, apo një grup politik – në mënyrë që t’i dëgjojmë rrëfimet që ekzistojnë nën radar. Këtu ju prezantojmë rrëfime të shkurtra për individë që qëlluan të jenë protagonistë në ngjarje të mëdha. Ata identifikoheshin me grupe më të mëdha se vetja, por bënë zgjedhje individuale kur ishte gati e pamundur për të zgjedhur lirshëm, në një kohë kur lëvizje më të mëdha të popujve dhe ideve rrëmbyen Kosovën. Ndonjëherë ata e gjetën veten të tërhequr në anë të kundërta prej besnikërive të ndryshme që kishin ndaj ideve apo vendeve. Duke i ritreguar rrëfimet e tyre, ata apo familjet e tyre, na tregojnë se çka u është imponuar, dhe si t’i interpretojmë edhe rrëfimet e tyre por edhe vet Historinë.
Bedri Pejani (1885-19460 u lind si Bedri Thaçi, por morri emrin e vendlindjes siç ishte zakon në atë kohë. Ishte anëtar prominent i lëvizjes kombëtare shqiptare gjatë sundimit osman. Ai ishte i pranishëm në nënshkrimin e Deklaratës së Pavarësisë Shqiptare në vitin 1912. Ai përfaqësoi Kosovën në Konferencësn e Versajës në 1919. Bedri Pejani ishtë njëri ndër themeluesit e Komitetit të Kosovës dhe udhëhoqi Partinë e Popullit, të themeluar nga Fan Noli.
Derisa ishtë në ekzil pasi që u dënua me vdekje nga Ahmet Zogu në vitin 1924, ai u bë udhëheqës i Komitetit Mbrojtja Kombëtare e Kosovës, me përkrahjen politike dhe financiare të Ndërkombëtares Komuniste (Komintern). Nën okupimin fashist italian të Shqipërisë ai u arrestua si bolshevik dhe u mbajt deri në kapitullimin e Italisë më 1943. Kur gjermanët erdhën në fuqi, Pejani nisi Lidhjen e Dytë të Prizrenit e Xhafer Devën dhe përkrahjen e okupatorëve. Lidhja e Dytë e Prizrenit ishte përgjegjëse për një valë të përzënieve të dhunshme të kolonëve serbë dhe malazezë, të cilëve u ishtë falur tokë pas Luftës së Parë Botërore. Pejani u arrestua në 1946ën nga partizanët. Pas një kohe të shkurtë, supozohet se është helmuar në spital, ku edhe është mbajtur për arsye shëndetësore. /oralhistorykosovo/
/oralhistorykosovo/
Bedri Pejani me familjen e tij në Pejë. Data e panjohur.