Poreklo stanovništva sela Doliće

Poreklo stanovništva sela Doliće, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.

Doliće je seoeko naselje razbijenog tipa, smešteno u visinskom pojasu 1180-1210 m. Nalazi se na Gornjem Pešteru, u planinskom prostoru između Jagnjećeg krša (1297 m), Maja bunara (1347 m), Glavice (1196 m) i Kršine (1239 m). Udaljeno je 45 km južno od Sjenice, ako se ide preko Duge Poljane, i 35 km ako se ide preko Buđeva. U selu se izdvajaju zaseoci (mahale): Fakići, Šabaredžovići, Mulići, Lekići i Lukovići. Površina seoskog atara i katastarske opštine iznosi 2580 ha. Prema popisu 2002. godine u Dolićima su živela 322 stanovnika.

Meštani smatraju da selo spada u stara naselja, mada u literaturi nema starijih pomena sela. Godine 1921. navedeno je kao jedno selo u sastavu opštine Buđevo i imalo je 38 kuća i 302 stanovnika.

U ataru sela se sreću kraški oblici reljefa, a kuće su uglavnom locirane u manjim kraškim depresijama – dolovima, po čemu meštani smatraju da je selo dobilo ime. Ovo je jedino selo sa ovim nazivom u Srbiji. Atar sela je bogat pašnjacima. Najviše se gaje ovce i zastupljeno je katunsko stočarstvo. Leti mnoge porodice iz Dolića izlaze sa stokom na „stanove“ – sezonska stočarska naselja, i ostaju do prvog snega.

U selu postoji četvororazredna osnovna škola od 1947. godine. Nekada je škola radila u dve smene sa 4 učitelja. U selu se nalazi i jedna prodavnica. Struju su dobili 1972. a makadamski put 1950. godine. Doliće je poznato kao bezvodno mesto. Postojala su tri ogromna bazena, gde se skupljala kišnica i oni su napravljeni 1961. godine. Iz ovih bazena meštani su koristili vodu za napajanje stoke. Vodovod je doveden 1979. godine iz Đerekara, sa izvora reke Boroštice. U selu postoji mekteb, izgrađen 1956, a 1997. godine dograđen je minaret. Na školskoj zgradi je 1979. godine podignuta spomen ploča izginulima u Drugom svetskom ratu: Turković Cano, Turković Pašo, Kurtović Jusuf i Kurtović Abid. Selo je dobilo telefon 2006. godine.

Doliće, kao i Buđevo, su bili poznati po čuvenom ovčarstvu. Stanovništvo se bavi ratarstvom i stočarstvom.

Dnevne migrante čini 12 učenika osnovne škole, koji od 5. do 8. razreda školu pohađaju u Karajukića Bunarima.

Broj stanovnika u ovom selu od 1948. do 1961. porastao je 27%, a do 2002. godine smanjen je 62%. Broj domaćinstava je od 1971. do 2002. godine smanjen 41%. Prosečan broj članova u domaćinstvu je u opadanju od 1953. godine. Godine 1991. bilo je sa 5 i više članova 66 (65,35%), a 2002. godine 35 (50,00%) domaćinstava. Od 1991. do 2002. godine najveće smanjenje ostvarila su domaćinstva sa 8 i više članova, sa 21 na 5 domaćinstava.

Broj stanovnika i domaćinstava sa prosečnim brojem članova u domaćinstvu    

Godina     Broj stanovnika     Broj domaćinstava    Srednji broj članova u domaćinstvu

1948.                   670                                    96                                              6,97
1949.                   754                                    99                                               7,65
1950.                   848                                  118                                               7,18
1951.                   784                                  118                                                6,64
1952.                   722                                  108                                               6,68
1953.                    557                                  101                                                5,51
1954.                   322                                   70                                                4,60

Domaćinstva u selu Doliće:

1. Šabaredžović Fako

Domaćinstvo ima 9 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao, a 2 pohađaju osnovnu školu. Bave se gajenjem ovaca, goveda i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

2. Lekić Šahin

Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao. Bave se gajenjem ovaca, goveda i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

3. Kurtović Alija

Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. U domaćinstvu nema zaposlenih lica, a 2 lica traže posao. Prihode ostvaruju gajenjem stoke i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

4. Mulić Sabro

Domaćinstvo ima 8 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao, 3 pohađaju osnovnu i 1 srednju školu. Bave se gajenjem stoke i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

5. Kuč Radoje

Domaćinstvo ima 5 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Jedno lice je zaposleno. Domaćinstvo se bavi gajenjem goveda, ovaca i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

6. Kuč Milutin

Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao, a 2 pohađaju osnovnu školu. Bave se gajenjem ovaca, goveda i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

7. Turković Avdulah

Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Jedno lice je zaposleno, a 2 pohađaju osnovnu školu. Domaćinstvo uzgaja stoku i živinu.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

8. Turković Rahmo

Domaćinstvo ima 5 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao, a 3 pohađaju osnovnu školu. Bave se gajenjem goveda, ovaca i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali vreme doseljavanja nije poznato.

9. Šabaredžović Šemso

Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao. Bave se gajenjem goveda, ovaca i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali nije poznato vreme doseljavanja.

10. Turković Bahtjar

Domaćinstvo ima 8 članova. Udaljeno je od Sjenice 65 km, od osnovne škole 2 km, a od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Tri člana domaćinetva traže posao. Bave se uzgojem goveda, ovaca i živine.

Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali nije poznato vreme doseljavanja.

11. Turković Aziz

Domaćinstvo ima 8 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Tri člana domaćinstva traže posao. Bave se gajenjem stoke i živine.

12. Mulić Dešo

Domaćinstvo ima 4 člana. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao. Bave se gajenjem goveda, ovaca i živine.

13. Fakić Amir

Domaćinstvo ima 5 članova. Udaljeno je od osnovne škole i od autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao. Bave se gajenjem goveda, ovaca i živine.

Iseljenici iz sela Doliće:

1. Martinović Muslija

Domaćinstvo ima 8 članova. Iselili su se u Skoplje 1952. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

2. Turković Mujko

Domaćinstvo ima 8 članova. Iselili su se u Tursku 1953. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

3. Turković Murat

Domaćinstvo ima 8 članova. Iselili su se u Tursku 1953. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

4. Turković Hako

Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Tursku 1956. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

5. Turković Haso

Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Tursku 1956. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

6. Turković Ćazim

Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Tursku 1956. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

7. Šabaredžović Ramo

Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Tursku 1957. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.

8. Fakić Ago

Domaćinstvo ima 8 članova. Iselili su se u Tursku 1957. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.

9. Šabaredžović Džibo

Domaćinstvo ima 8 članova. Iselili su se u Sarajevo 1963. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

10. Šabaredžović Rifo

Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Sarajevo 1967. godine, radi boljih uslova za život.

11. Lekić Islam

Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

12. Kurtović Faik

Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

13. Turković Jakup

Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

14. Turković Rizo

Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Luksemburg. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

15. Turković Esad

Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva je završio srednju školu.

16. Turković Ćazim

Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva ima srednju školu.

17. Martinović Nusret

Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Zenicu. Nosilac domaćinstva ima višu školu.

18. Turković Rizo

Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva ima višu školu.

19. Turković Hanefija

Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva ima srednju školu.

20. Fakić Bajro

Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

21. Turković Šefko

Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Sarajevo. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.

Prema terenskim istraživanjima, žitelji Dolića iseljavali su se u Bosnu i Hercegovinu (Sarajevo, Zenica), Makedoniju (Skoplje) i Tursku.

Broj stanovnika do 19 godina starosti u selu, od 1971. do 2002. godine smanjio se 78%, a stanovništva sa 60 i više godina starosti povećao se 54%. Indeksi starenja su bili 1971. godine 0,12, 1991. godine 0,31 i 2002. godine 0,75 indeksnih poena. Na osnovu podataka iz prethodnih tabela, može se reći da selo ima demografsku budućnost.

Stanovništvo po veroispovesti

Godina            1991.   %

pravoslavni  10        1,79

muslimani     545      97,84

ostali             2          0,37

Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti

Godina            2002.   %

Srbi               9          2,79

Bošnjaci        294      91,30

Muslimani    –           –

Ostali            19        5,91

Prema podacima iz 1991. godine u selu je, po veroispovesti, bilo 97,84% muslimana, 1,79% pravoslavnih i 0,37% ostalih. Po popisu 2002. godine u Dolićima je, po nacionalnoj pripadnosti, bilo 91,30% Bošnjaka, 5,91% ostalih i 2,79% Srba. Meštani smatraju da su im se preci doselili u XVII i XVIII veku iz Crne Gore, dok neke porodice tvrde da su njihovi koreni sa prostora severne Albanije. Srpsko stanovništvo slavi Sv. Nikolu i Sv. Jovana.

U ovom pešterskom selu lica preko 15 godina starosti bilo je 1961. godine 557, 1981. godine 456, 1991. godine 398 i 2002. godine 257. Od 1981. do 2002. godine smanjio se broj stanovnika bez školske spreme 52%, sa 4 razreda osnovne škole 23%, sa osnovnom školom 51% i sa srednjom školom 38%, a povećao sa višom školom i fakultetom 67%. Nepismenog stanovništva bilo je 1961. godine 266 (47,75%), 1991. godine 134 (33,66%) i 2002. godine 61 (23,74%).

Iz podataka se vidi da u selu dominiraju veći zemljišni posedi, uglavnom su to livade i pašnjaci. To je i uslovljeno delatnošću stanovništva, pa stočari Sjeničkog kraja se uglavnom kreću prema Giljevi. Svoja stada na Giljevi napasaju stočari iz Goševa, Trijebina, Dolića, Buđeva i Raždaginje. Stočari iz ovih sela na Giljevi imaju pašnjake, ali i stanove i zimske staje. Stoku obično isteravaju o Đurđevdanu, a vraćaju se u selo o Mitrovdanu (tada obično pada prvi sneg). Način života sjeničkih stočara učinio je da ovaj kraj postane još specifičniji i interesantniji, kako za naučni svet, tako i za javno mnjenje.

Podaci pokazuju da je 1991. godine 76,23% domaćinstava izvore prihoda ostvarivalo iz poljoprivrede, a 2002. godine samo 24,28%, pri čemu je mešovitih bilo 57,14%. Ovi podaci najbolje govore kako stočarstvo, od koga su meštani živeli, polako ali sigurno gubi korak i u ovom sjeničkom selu. Godine 1981. u selu je bilo 6625 grla ovaca i 815 grla goveda, a 2002. godine samo 1202 ovce i 301 grlo goveda. Nepostojanje siguriog tržišta i nemogućnosti plasmana stočarskih proizvoda naterali su meštane da drastično smanje stočni fond i da izvore prihoda potraže van ove delatnosti. Selo je nekada bilo poznato po uzgoju ovaca i proizvodnji ovčijeg sira. Sve do 1985-1986. godine stada su se belela na pašnjacima ovog sela. Svako domaćinstvo je imalo 50-200 ovaca. U ovom periodu u selu je bilo 12.000-13.000 ovaca, a na početku XXI veka oko 1000. Razlog smanjenja broja ovaca i ovčarskih proizvoda jeste nemogućnost njihove prodaje. Meštani smatraju da, kada bi država dala povoljne kredite za obnavljanje stočnog fonda, i kada bi selo dobilo dobar put, vodu i kada bi se obezbedio siguran otkup, stočarstvo i selo imali bi budućnost. Na ovakav način mlado stanovništvo zadržalo bi se u selu.

IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.