(Lahol, Bijelo Polje 1929. – Peć 2014.)
Rođen je 1929. godine u Laholu kod Bijelog Polja, u Sandžaku. Osnovnu školu završio je u Zatonu a gimnaziju u Peći. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu studirao je književnost i jugoslovenske jezike. Diplomirao je 1955. godine. Od tada živi i radi u Peći.
Prve stihove objavio je 1950. godine, kao srednjoškolac. Iste godine dobio je Prvu nagradu za poeziju na konkursu mladih pisaca Kosova. U prvom poslijeratnom zborniku književnih radova “Kosmet piše i peva” zastupljen je sa više pjesama. Od tada je poeziju objavljivao u sljedećim časopisima: Polet (Zagreb), Krugovi (Zagreb), Susreti (Titograd), Mostovi (Pljevlja), Ime (Beograd), Odzivi (Bijelo Polje), Delo (Beograd), Jeta e re (Priština, na albanskom jeziku), Stremljenja (Priština). Poeziju je objavljivao i u mnogim listovima za književnost i kulturu, kao naprimjer: Mlada kultura (Beograd), Vidici (Beograd), Novi Svet (Priština), Književna reč (Beograd); zatim u listovima: Omladina (Beograd), Prosvetni pregled (Beograd), Jedinstvo (Priština), Tan (Priština, na turskom jeziku), Rilindja (Priština, na albanskom jeziku). Poezijom je zastupljen u sljedećim zbornicima za književnost: Kosmet piše i peva (Priština, 1951. godine), Lumi dhe rima (Priština, na albanskom jeziku), Savremena poezija Kosova (Bijelo Polje, 1979), Shkrimtarët e Kosovës (Priština, 1984, na albanskom jeziku), Biravuç mavi (Istanbul, 1985, na turskom jeziku), Jedanaesti plavski susreti književnih stvaralaca SR Crne Gore, BiH, Srbije i SAP Kosova (Pljevlja, 1986), Baris kuslari (Istambul, 1987, na turskom jeziku), Čuvar svetlosti (Peć, 1988), Igi epitett apank hazat (Internet, 2007, na mađarskom jeziku), Felrat Materidža koven (Internet, 2007, na mađarskom jeziku).
Uz zbornik grafičkih radova Afrim Ethemi (Peć, 1990) objavio je veću pjesmu Ja, pisar Knjige, zapisah (i njen prijevod na albanski jezik: Unë, shkrues i Librit, shënova). Objavio je sljedeće samostalne knjige: Cvet i rana(poezija, Priština, 1976), Narodne pesme Metohije (Priština, 1976), Materidža (poezija, Novi Pazar, 1993),Aragonitski nakit (poezija, Novi Pazar, 1995), Sarajevo Guernica (poema, Prizren, 1995), Bijel behar(antologija pjesama bošnjačkih pisaca Kosova i Sandžaka, Prizren, 2003), Porijeklo pjesme (poezija, Malmo/Prizren, 2005), Gdje je ta otadžbina (poezija, …).
Od 1979. godine Alija Džogović se intenzivno bavi naučnim radom, uglavnom iz oblasti lingvističkih disciplina i narodne književnosti.
Objavio je devet knjiga iz oblasti onomastike i dijalektologije: Toponimija jugoslovenskog dela Prokletija(1983), Onomastika Dečana (1985), Onomastika severoistočnih ogranaka Prokletija (1986), OnomastikaĐakovice (1987), Onomastika Gore (1996), Bošnjaci Vitomitice (2001), Onomastika Župe i PrizrenskogPodgora (2006), Onomastika plavsko-gusinjske dijalekatske oblasti (2011), Atlas dijalekatskih izoglosa uSandžaku (…), zatim devetnaest većih radova iz oblasti onomastike i dijalektologije, u zbornicima naučnih radova sa kongresa i simpozijuma onomastičara i leksikologa Jugoslavije, kao i dvadeset većih naučnih radova iz oblasti narodne književnosti, takođe u zbornicima sa kongresa folklorista Jugoslavije i drugih naučnih skupova. Naučni rad The oldest forms of folk lyrics poetry in the region of Gora (12-th International Congress of Anthropological & Ethnological Sciences, Zagreb, 1988) pobudio je veće interesovanje, s obzirom da je predmet ovog rada narodna književnost Goranaca, koji žive u egzotičnoj šarplaninskoj oblasti.
Objavio je i oko dvije stotine radova iz oblasti aktuelne bošnjačke kulturološke tematike.
Alija Džogović je prikupio i sistematizovao dijalektološku građu za četiri karakteristična punkta (selo Belo Polje kod Peći 1986, selo Vranište kod Dragaša 1987, Đakovica 1995, Novi Pazar 1995) za projekat Upitnik za srpskohrvatski/hrvatskosrpski dijalektološki atlas (SANU, Beograd).
Alija Džogović se više godina bavio novinarstvom (od 1951. do 1970. godine, kao honorarni dopisnik i saradnik više dnevnih listova i periodičnih publikacija) i iz ove oblasti je objavio veliki broj raznovrsnih radova i reportaža.
O književnom i naučnom radu Alije Džogovića objavljeno je oko 90 većih tekstova (eseja, prikaza), kao i veći broj raznovrsnih novinarskih članaka.
Za svoje književno stvaralaštvo Alija Džogović je dobio sljedeće književne nagrade: Književnu nagradu mladih pisaca Kosova (1951), Specijalnu nagradu Književnog kluba prosvetnih radnika Srbije (1973),Književnu nagradu “Lazar Vučković” (1970), Književnu nagradu “Sabit Užičanin” (1993), Prvu nagradu za kniževno i naučno stvaralaštvo KUBS u Sloveniji (2004), Prvu nagradu za književno i naučno stvaralaštvo Udruženja Bošnjaka Kosova KUN (2010), Plaketu Bošnjačkog nacionalnog vijeća Sandžaka za sveukupno stvaralaštvo i izuzetan doprinos u procesu obrazovanja sandžačkih Bošnjaka na bosanskom jeziku (2011).
Alija Džogović je u Peći, sa nekoliko pisaca svoje generacije, bio osnivač i više godina predsjednik Književnog kluba “Ivan Goran Kovačić”, a u Beogradu, u vrijeme studiranja, bio je član Kluba pisaca Beogradskog univerziteta. Bio je član Društva književnika Kosova, zatim Književnog kluba “Karagač” u Peći, te član Udruženja pisaca Sandžaka i član Predsjedništva ovog udruženja.
Alija Džogović je takođe, sa grupom eminentnih pisaca, osnivač tradicionalnog mitinga poezije u Peći.
Džogović je takođe bio član Udruženja folklorista Kosova (Sekcija za narodnu književnost), kao i član SUFJ (Saveza udruženja folklorista Jugoslavije).
Alija Džogović je učestvovao na više naučnih kongresa i simpozijuma onomastičara, leksikologa, dijalektologa i folklorista Jugoslavije, kao i na XII internacionalnom kongresu antropoloških i etnoloških znanosti (Zagreb, 1988). Takođe je učestvovao na simpozijumima BALTAM u Mostaru 2002, u Kotoru 2003, u Zagrebu 2007, u Prizrenu 2011, sa vrlo zapaženim naučnim saopštenjima iz oblasti balkanske turkologije.
Sa grupom pisaca u egzilu, osnovao je u Švedskoj Udruženje bošnjačkih pisaca u skandinavskim zemljama, sa sjedištem u Malmö-u, a u okviru Udruženja pokrenuo je izdavačku djelatnost kao ediciju ”Bihor” u kojoj je štampano više knjiga poezije, proze i naučnih radova.
Na poziv Bošnjaka iz švajcarskog grada Vatvil, 2003. godine, gostovao je više dana u ovom mjestu gdje je održao nekolika predavanja o nacionalnom identitetu Bošnjaka i o historiskoj afirmaciji bosanskog jezika. Takođe, na poziv Kulturnog udruženja Bošnjaka Sandžaka u Sloveniji, učestvovao je od 12. do 16. novembra 2004. godine na Prvim književnim susretima bošnjačkih pisaca u Ljubljani, gdje je istovremeno obavljena i promocija Antologije ”Bijel behar”. U ovom kontekstu Alija Džogović je govorio o antologiji, o bosanskom jeziku i njegovoj historijskoj komponenti, kao i o savremenim tokovima bošnjačke književnosti Sandžaka i Kosova. Na ovim književnim susretima Aliji Džogoviću je dodijeljena Prva nagrada za književno i naučno stvaralaštvo koju dodjeljuje Kulturno udruženje Bošnjaka Sandžaka u Sloveniji.
Više generacija pisaca u Peći stvaralo je i formiralo se pod uticajem Alije Džogovića, koje je on upućivao u vještine i čari pisanja poezije, pa su ga s poštovanjem proglasili doajenom pećkih pjesnika.
Od 1994. godine, a posebno poslije 2000, radio je na afirmaciji književne tradicije, jezika i kulture svih Bošnjaka Kosova, na projektima reforme školstva i izrade novih nastavnih planova i programa za bošnjačku nacionalnu zajednicu, kao i na iniciranju stvaralaštva kosovskih bošnjačkih pisaca nove generacije. Jedan je od osnivača i urednika revije ”Selam” – prve publikacje na bosanskom jeziku na Kosovu. Sa grupom intelektualaca organizovao je književne susrete bošnjačkih pisaca Kosova u Župi kod Prizrena, kao i niz promocija novih knjiga u Prizrenu, Tutinu, Novom Pazaru, Rožajama i Bijelom Polju.
Alija Džogović je prvi promovisao bosanski jezik u Sandžaku, u Osnovnoj školi u selu Ljeskova, kod Tutina (2005), uz čas Bosanski jezik je moj maternji jezik koji je održala nastavnica Ifeta Tutić u prvom razredu. Predavanja o uvođenju predmeta Bosanski jezik i književnost u škole u Sandžaku održao je prosvjetnim radnicima u Tutinu, Novom Pazaru i Sjenici. U ovom kontekstu Alija je uradio i nastavne planove za sve razrede srednjih škola sa nastavom na bosanskom jeziku na Kosovu – za predmet Bosanski jezik i književnost.
DODATAK BIOGRAFIJI AKADEMIKA ALIJE DŽOGOVIĆA
Alija Džogović je, sa svojim naučnim saopštenjima i književnim radovima, učestvovao na sljedećim naučnim skupovima, simpozijumima i kongresima, kao i na skupovima udruženja pisaca (književnika) Kosova, Sandžaka, Srbije, Jugoslavije:
Susreti pisaca Kosova (Priština, Sredska, Prizren, Đakovica, Zvečan, Kosovska Mitrovica, Peć).
Susreti pisaca Sandžaka(Novi Pazar, Rožaje, Bijelo Polje, Obrov, Sjenica, Plav, Tutin, Prijepolje).
Skup slavista Jugoslavije (Budva, Sarajevo).
Skup slavista Kosova (Priština).
Skup geografa i lingvista Kosova (Kalače, kod Rožaja).
Kongres pisaca Jugoslavije (Mostar).
Skup Udruženja folklorista Kosova (Priština, Prizren).
Kongresi SUFJ (Saveza udruženja folklorista Jugoslavije): Tuzla
(1987), Podgorica//Rožaje (1988), Sokobanja (1989), Zagreb//Plitvice (1990).
Dvanaesti međunarodni kongres etnologa i antropologa (12th ICAES), Zagreb (1988).
Kongresi onomastičara Jugoslavije: Dubrovnik (Četvrta jugoslovenska
onomastička konferencija, 1979), Mostar (Peta jugoslovenska onomastčka
konferencija, 1983), Donji Milanovac (Šesta jugoslovenska onomastička konferencija, 1987).
Skup pisaca Međurepubličke zajednice – Pljevlja, Plav (1995).
Simpozijumi BALTAM (Balkanološka turkološka istraživanja): Mostar (2002),
Kotor (2003), Zagreb (2007), Prizren (2011).
Simpozijum Bosanskog lingvističkog društva, Tuzla (2007).
Simpozijum o Batonovom ustanku 6-9. godine n. e., Zenica (2009).
CVET I RANA, ”Jedinstvo”, Priština, 1976, 1–80.
NARODNE LIRSKE PESME METOHIJE, ”Jedinstvo”, Priština, 1979, 1-304.
MATERIDŽA, Matica muslimanska i Udruženje pisaca Sandžaka, Novi Pazar, 1994, 1-96.
ARAGONITSKI NAKIT, Savremena sandžačka poezija, Udruženje pisaca Sandžaka, Novi Pazar, ”ŽIG” Beograd, 1995, 1-98.
SARAJEVO GUERNICA, Savremena sandžačka poezija, ”SELAM”, Prizren, GKIP ”Berati” – Prizren, 1995, 1-33.
BIJEL BEHAR, Antologija pjesama bošnjačkih pisaca Kosova i Sandžaka, Autor i Kulturna zajednica Bošnjaka Kosova u Švicarskoj (sa sjedištem u Cirihu), Prizren, 2003, 1-825.
PORIJEKLO PJESME, UBPSZ, knj. X, Malmo/Prizren, 2005, 1- 279.
GDJE JE TA OTADŽBINA (u štampi).
ONOMASTIKA I DIJALEKTOLOGIJA
- TOPONIMIJA JUGOSLOVENSKOG DELA PROKLETIJA(I deo), Onomatološki prilozi, IV, SANU, Odeljenje jezika i književnosti, Odbor za onomastiku, Beograd, 1983, 225–344 (1-120).
- ONOMASTIKA DEČANA I OKOLNIH SELA,Onomatološki prilozi, VI, Srpska akademija nauka i umetnosti, Odeljenje jezika i književnosti, Odbor za onomastiku, Beograd, 1985, 439–507 (1-69).
3.ONOMASTIKA SEVEROISTOČNIH OGRANAKA PROKLETIJA (planinski predeli severno od Metohije i srednje Poibarje), Onomatološki prilozi, VII, Srpska akademija nauka i umetnosti, Odeljenje jezika i književnosti, Odbor za onomastiku, Beograd, 1986, 247-436 (1-190).
4.ONOMASTIKA ĐAKOVICE I SUSEDNIH SELA, Onomatološki prilozi, VIII, Srpska akademija nauka i umetnosti, Odeljenje jezika i književnosti, Odbor za onomastiku, Beograd, 1987, 221–304 (1-84).
5.ONOMASTIKA GORE,Onomatološki prilozi, XII, Srpska akademija nauka i umetnosti, Odbor za onomastiku, Beograd, 1996, 33/396 (1-334).
6.BOŠNJACI VITOMIRICE(onomastika), NVO – GRINBOK, Peć, 2001, 1-226.
- ONOMASTIKA ŽUPE I PRIZRENSKOG PODGORA,Udruženje bošnjačkih pisaca u skandinavskim zemljama, Malmö, 2006, 1-459.
8.ONOMASTIKA PLAVSKO-GUSINJSKE DIJALEKATSKE OBLASTI, Almanah, Podgorica, 2011, 1-546.
- ATLAS DIJALEKATSKIH IZOGLOSA U SANDŽAKU.
UDŽBENICI
1.BOSANSKI JEZIK sa elementima nacionalne kulture, za prvi razred osnovne škole (koautori: Alija Džogović, Hodo Katal), Novi Pazar, 2005, str. 1-70.
2.BOSANSKI JEZIK sa elementima nacionalne kulture, za drugi razred osnovne škole (koautori: Alija Džogović, Hodo Katal), Novi Pazar, 2005, str. 1-73.
- BOSANSKI JEZIKsa elementima nacionalne kulture, za treći razred osnovne škole (koautori: Alija Džogović, Hodo Katal), Novi Pazar, 2005, str. 1-111.
4.MOSTOVI – ČITANKA ZA DEVETI ORIJENTACIONI RAZRED, Ministrastvo za obrazovanje, nauku i tehnologiju Kosova, 2005, str. 1-360.
5.MODRA RIJEKA – ČITANKA ZA TRINAESTI RAZRED, Ministrastvo za obrazovanje, nauku i tehnologiju Kosova, 2006, str. 1-374.
- ŠTIT OD ZLATA – ČITANKA ZA DESETI RAZRED, Ministrastvo za obrazovanje, nauku i tehnologiju Kosova, 2011, str. 1-350.
- ZLATNE RUKE – ČITANKA ZA SEDMI RAZRED, Ministrastvo za obrazovanje, nauku i tehnologiju Kosova, 2007, str. 1-190.
- BOSNA PRKOSNA – ČITANKA ZA VIII RAZRED, Ministrastvo za obrazovanje, nauku i tehnologiju Kosova,2010, str. 1-200.
Na Internacionalnom univerzitetu u Novom Pazaru 09. 06. 2011. godine Alija Džogović je promovisan u akademika – člana i utemeljivača Bošnjačke akademije nauka i umjetnosti, čije je sjedište u Sarajevu i Novom Pazaru.