Ovako SANU vidi Bošnjake i Albance
Poreklo stanovništva sela Ugao, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.
Ugao je seoeko naselje, udaljeno 35 km od Sjenice. Nalazi se u Pešterskom (Ugljarskom) kraškom polju, između Topole (1402 m), Oštrog vrha (1394 m), Maja ajita (1333 m) i Maja bunara (1347 m). Smešteno je na Gornjem Pešteru, u visinskoj zoni 1140-1240 m, i svrstava se u seoska naselja razbijenog tipa. U okviru sela izdvajaju se zaseoci Glavica i Boroštica. Površina seoskog atara iznosi 2.938 ha, a katastarske opštine 3749 ha, koja obuhvata i atar sela Karajukića Bunari, površine 811 ha. Prema popisu 2002. godine Ugao je imao 545 stanovnika.
U ataru sela nalazi se Gutovica – strogi prirodni rezervat smrčeve jele, na površini oko 16 ha. Šuma jele se održala zahvaljujući izvoru koji se tu nalazi. Meštani tvrde, kada su posekli šumu, da je i izvor presušio. Tada su se zarekli da neće seći šumu, koja je obnovljena, a izvor je oživeo. Danas meštani šumu ne seku. U ovom kompleksu nalaze se i piramidne jele. Smatra se da su jedine u svetu, visoke su 30-40 m. U Uglu ih ima 6 i dve su osušene. Tri se nalaze u ataru sela Kladnica. Atar sela je bogat livadama i pašnjacima.
Arheološka istraživanja koja su vršena na teritoriji sela ukazuju na staru naseljenost ovog sela. Sa desne strane puta Karajukića Bunari – Ugao, nalazi se prostor koji meštani nazivaju „Hanište“ i tvrde da su tu bili grčki hanovi. Nešto dalje od „Haništa“, sa leve strane puta Karajukića Bunari – Ugao, nalazi se mesto pod imenom „Juskole“. Na tom prostoru u konfiguraciji terena uočavaju se ostaci objekata – kuća, smeštenih na blagoj kosi iznad Boroštice. Na njivama oko ovih objekta nađeni su fragmenti keramike, komada zgure i obrađenog gvožđa. Nađeni ostaci keramike upućuju na kasni antički period, dok ima ostataka keramike i iz srednjeg veka. „Meštani tvrde da se do nedavno na lokalitetu videlo četrdesetak kuća. Pored kuća je ranije tekla Boroštica i nešto dalje nizvodno, kažu, bila su Vodeničišta koja su bila „grčka“. Pokazali su čak i prostor iznad kuća, gde su Grci na Đurđevdan zaboli ralo u površicu i napustili svoje kuće (legenda koja je rasprostranjena na celom Pešteru, u novopazarskom, sjeničkom i tutinskom kraju).“ D. Premović-Aleksić ovu legendu je zabeležila od Šeke Hukića. Na ulazu u selu nalazi se velika nekropola iz kasnog srednjeg veka, koju meštani nazivaju „Vorrete škeve“, što u prevodu sa albanskog znači „Vlaško groblje“. Uporedo sa ovim lokalitetom nalazi se dolina sa nekoliko vrtača, između kojih je smeštena crkva sa nekropolom. Na terenu se zapažaju ostaci crkve. Ovaj lokalitet poznat je po nazivu „Crkvene vrtače“ i vezuje se za kasni srednji vek. Za kasni srednji vek vezuje se i lokalitet „Glavica“. Brdo Glavica diže se severno od sela, i na njenoj južnoj strani nalaze se ostaci crkve sa nekropolom [Premović-Aleksić, 1985, 51-53]. Godine 1921. selo je imalo 32 doma i 297 stanovnika.
Na osnovu istraživanja na terenu, naziv sela potiče od njegovog položaja («selo je ugnuto u dolini»). Mile Nedeljković smatra da je Ugao – naselje izniklo pored jame sa pitkom vodom. Ovo je jedino selo sa ovim imenom u Srbiji.
U selu postoji džamija, za koju meštani tvrde da je najstarija na Pešteru. Ministarstvo prosvete Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1926. godine donelo je odluku o otvaranju osnovne škole u Uglu. Kako se meštani nisu složili sa otvaranjem škole, ona je iste godine otvorena u Buđevu, za celu Buđevsku opštinu, kojoj je pripadalo i selo Ugao. U Uglu ni tada ni kasnije nikada nije sagrađena namenska školska zgrada. Kada je škola 1945. otvorena, sa radom je počela u zgradi mekteba. Zbog neuslovnosti prostora, 1969. godine rekonstruisana je zgrada napuštenog zadružnog doma za učenički prostor, i stan za učitelja [Vučković, 2007]. Selo je dobilo struju 1972. i makadamski put 1950. godine. Vodovod je selo dobilo 1979. godine. Godine 1945. formirana je stanica milicije i ostala do 1948. godine kada je premeštena u Karajukića Bunare. U selu ne postoji ambulanta. Selo je 2006. godine dobilo telefon, kada i čitav Pešter. U Uglu je od 1945. do 1952. godine bilo sedište Mesnog narodnog odbora, kome su pripadala sela: Ugao, Doliće, Boljare, Poda i Poljica. Od 1952. do 1955. godine u Uglu je bilo sedište Narodnog odbora opštine Ugao, kada je formirana opština Karajukića Bunari. Dok je u selu Uglu bio administrativni centar Mesnog narodnog odbora i gde se nalazila stanica milicije do 1948. godine otvorena je pošta. Izgradnjom zgrade 1957. godine ona je premeštena u Karajukića Bunare. Ugao je nekad bio opština i centar Peštera.
Najvažnija zanimanja stanovništva su stočarstvo i ratarstvo. Dnevne migrante čini 30 učenika osnovne škole.
Broj stanovnika i domaćinstava sa prosečnim brojem članova u domaćinstvu
Godina Broj stanovnika Broj domaćinstava Srednji broj članova u domaćinstvu
1948. 623 96 6,59
1953. 749 112 6,68
1961. 874 133 6,57
1971. 797 120 6,54
1981. 890 136 6,44
1991. 839 127 6,60
2002. 545 97 5,61
Brojno kretanje stanovništva u Uglu nije bilo ravnomerno već skokovito. Od 1948. do 1961. broj stanovnika je porastao 40%, zatim se smanjio do 1971. godine 9%, pa porastao do 1981. godine 12% i u naredne dve decenije umanjen je 39%. Broj domaćinstava uglavnom je pratio populaciona kretanja, ali i prosečni broj članova u domaćinstvu. Sa 5 i više članova bilo je 1991. godine 91 (71,65%), a 2002. godine 62 (63,91%) domaćinstva.
Šezdesetih godina XX veka Ugao je bio najveće selo u opštini Sjenica, a posle toga to postaje Štavalj. Tada je imalo 133 domaćinstva, a po popisu 2002. godine 97.
Domaćinstva u selu Ugao:
1. Gorčević Ahmet
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. U domaćinstvu nema zaposlenih lica, a 2 člana traže posao. Domaćinstvo gaji stoku i živinu.
2. Gorčević Iso
Domaćinstvo ima 11 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1972. godine. U domaćinstvu nema zaposlenih lica. Četiri člana traže posao, a 3 su učenici osnovne škole. Domaćinstvo gaji ovce, goveda i živinu.
Poreklo: familija je doseljena iz Crne Gore.
3. Seferović Rustem
Domaćinstvo ima 10 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, a osnovne škole i autobuske stanice 3 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1972. godine. U domaćinstvu nema zaposlenih lica. Posao traže 4 člana, a 3 lica pohađaju osnovnu školu i jedno srednju školu. Domaćinstvo se bavi uzgojem stoke i živine.
Poreklo: familija je doseljena iz Crne Gore.
4. Seferović Feho
Domaćinstvo ima 7 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 3 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. U domaćinstvu nema zaposlenih lica. Posao traže 2 člana, a 3 lica su učenici osnovne škole. Glavni izvor prihoda domaćinstva je uzgoj stoke i živine.
5. Pljakić Mursel
Domaćinstvo ima 9 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. U domaćinstvu nema zaposlenih lica. Tri člana traže posao, a 2 lica su učenici osnovne škole. Domaćinstvo se bavi uzgojem stoke i živine.
6. Hukić Šefket
Domaćinstvo ima 3 člana. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. U domaćinstvu nema zaposlenih lica, a 3 člana traže posao. Domaćinstvo se bavi uzgojem stoke i živine.
7. Bibić Džemo
Domaćinstvo ima 9 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Tri člana domaćinstva su zaposlena, 2 traže posao, a 2 su učenici osnovne škole. Domaćinstvo se bavi uzgojem stoke i živine.
8. Hasković Zaim
Domaćinstvo ima 4 člana. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 3 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. U domaćinstvu nema zaposlenih članova, a jedno lice je učenik osnovne škole. Domaćinstvo se bavi uzgojem stoke i živine.
9. Kurbašević Nasuf
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, a osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1972. godine. Dva člana domaćinstva traže posao. Bave se gajenjem stoke i živine
Poreklo: familija potiče iz Crne Gore.
10. Mujezinović Arif
Domaćinstvo ima 11 članova. Udaljeno je od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Jedan član domaćinstva je zaposlen. Četiri lica traže posao, a 2 su učenici osnovne škole. Domaćinstvo se bavi uzgojem stoke i živine.
11. Seferović Selim
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, a osnovne škole i autobuske stanice 4 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje, ali ima struju od 1972. godine. Domaćinstvo nema zaposlenih lica, a 3 člana domaćinstva traže posao. Bave se uzgojem goveda, ovaca i živine.
Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali ne znaju vreme doseljavanja.
12. Kuč Taip
Domaćinstvo ima 5 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, a osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo je dobilo struju 1972. godine. Jedno lice je zaposleno. Dva člana domaćinstva su učenici osnovne škole, a 1 je učenik srednje škole. Bave se uzgojem ovaca, goveda i živine
Poreklo: familija potiče iz Crne Gore.
13. Camović Husein
Domaćinstvo ima 7 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Domaćinstvo je dobilo struju 1972. godine. Nijedno lice nije zaposleno, a 3 lica traže posao, a jedno je učenik osnovne škole. Domaćinstvo se bavi uzgojem ovaca, goveda i živine
Poreklo: familija potiče iz Crne Gore.
14. Mujezinović Atifa
Domaćinstvo ima 8 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 ktm, a osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1972. godine. Ni jedno lice nije zaposleno, a posao traži 7 članova domaćinstva. Prihode ostvaruju uzgojem ovaca, goveda i živine
Poreklo: familija potiče iz Crne Gore, ali ne znaju kada su im se preci doselili.
15. Pljakić Ćamil
Domaćinstvo ima 10 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, a od osnovne škole i autobuske stanice 7 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1972. godine. Tri lica traže posao. Jedan član domaćinstva je učenik osnovne škole, a 2 su srednjoškolci. Domaćinstvo se bavi uzgojem stoke (ovce, goveda i živina).
16. Hukić Halil
Domaćinstvo ima 4 člana. Udaljeno je od Sjenice 35 km, osnovne škole i autobuske stanice 4 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1972. godine. Dva lica traže posao. Jedan član domaćinstva je učenik osnovne škole, a 2 su srednjoškolci. Bave se uzgojem stoke (ovce, goveda i živina).
Poreklo: familija se doselila iz Crne Gore.
17. Seferović Selim
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, osnovne škole i autobuske stanice 4 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala, nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1972. godine. Nema zaposlenih lica, a 3 člana traže posao. Bave se uzgojem stoke (ovce, goveda i živina).
Poreklo: familija se doselila iz Crne Gore.
Iseljenici iz sela Ugao:
1. Hukić Mustafa
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Peć, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
2. Bibić Islam
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Tursku, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
3. Bibić Muharem
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Tursku, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
4. Bibić Bećo
Domaćinstvo ima 9 članova. Iselili su se u Tursku, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
5. Bibić Delija
Domaćinstvo ima 17 članova. Iselili su se u Tursku 1967. godine, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je je završio osmogodišnju osnovnu školu.
6. Gorčević Mujo
Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Tursku 1967. godine, zbog boljih uslova života. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
7. Bibić Iso
Domaćinstvo ima 10 članova. Iselili su se u Tursku 1958. godine, radi boljih uslova života. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
8. Bibić Omer
Domaćinstvo ima 10 članova. Iselili su se u Tursku 1958. godine, radi boljih uslova života. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
9. Bibić Ibrahim
Domaćinstvo ima 10 članova. Iselili su se u Tursku 1958. godine, radi boljih uslova života. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
10. Bibić Vejsil
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Tursku 1958. godine, radi boljih uslova života. Nosilac domaćinstva je završio osnovnu školu.
11. Bibić Nasuf
Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Tursku 1958. godine, zbog boljih životnih uslova. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
12. Bibić Numan
Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili su se u Tursku 1958. godine, zbog boljih životnih uslova. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
13. Bibić Sulejman
Domaćinstvo ima 9 članova. Iselili su se u Tursku 1967. godine, zbog boljih životnih uslova. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
14. Bibić Zaim
Domaćinstvo ima 8 članova. Iselili su se u Tursku 1967. godine, radi boljih uslova za život. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
Rezultati terenskih istraživanja ukazuju da su se meštani Ugla najviše iseljavali u Tursku.
U Uglu broj lica do 19 godina starosti smanjio se od 1991. do 2002. godine 50%, a sa 60 i više godina starosti povećao 79%. Indeksi starenja su iznosili 1991. godine 0,16 a 2002. godine 0,59 indeksnih poena. Indeksi starenja pokazuju da stanovništvo sela pripada mladoj populaciji. Imajući u vidu ovu činjenicu, selo bi moglo imati i demografsku budućnost, pod uslovom da za to se obezbede i odgovarajući ekonomski uslovi. To znači da selo treba povezati dobrim putem, a stanovništvu omogućiti da živi od prihoda koje ostvaruje iz poljoprivrede (stočarstva).
Stanovništvo po veroispovesti
Godina 1991. %
pravoslavni – –
muslimani 837 99,77
ostali 2 0,23
Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti
Godina 2002. %
Srbi – –
Bošnjaci 540 99,08
Muslimani 2 0,37
Ostali 3 0,55
Po popisu iz 2002. godine u sedu su živeli Bošnjaci (99,08%), Muslimani (0,37%) i ostali (0,55%). Meštani tvrde da je stanovništvo doseljeno u XVIII veku iz severne Albanije – uglavnom malisorska plemena (Klimenta). Stariji ljudi i danas govore albanskim jezikom. Kada su Klimente naselile ovaj prostor, podigli su drvenu džamiju i veruje se da je najstarija na Balkanu. Tvrde da je starija od džamija u Novom Pazaru i Sjenici, mada kod Bijelog Polja u mestu Raduliće se nalazi najstarija džamija na Balkanu. Meštani sela tvrde da je veliki broj stanovnika ovog sela bio prijatelj sa kraljem Aleksandrom Karađorđevićem.
„U Ugao su došla dva brata, Pljaka i Praka, iz oblasti Malesije iz Albanije, iz sela Vuklja i Niklja, kao katolici. Pljaka je odmah prešao u islam, dok Praka nije. Pljaka je bio oženjen, a drugi brat nije. Mesto gde je Pljaka podigao kuću meštani sela Ugla danas nazivaju „Grob Pljakse“ (Vrtača Pljakina).“ [Balšić, 2005, 24] Intenzivna iseljavanja srpskog stanovništva sa Pešterskog prostora vezana su za ratove i pokrete 1690, 1737, 1809. i 1876-1878. godine. Iz tri prva perioda iseljavanja stanovništvo se selilo u Šumadiju i Zapadno Pomoravlje, a posle 1876-1878. godine u Toplicu i Kuršumliju.
U selu je 1981. bilo 532 stanovnika preko 15 godina života, a 2002. godine 400 stanovnika. Broj stanovnika bez školske spreme se smanjio u periodu od 1981. do 2002. godine za 54%, sa osnovnom školom 33%, a povećao sa 4 razreda osnovne škole 35% i sa srednjom školom 7%. Sa višom školom 2002. je evidentirano 6 lica, a sa završenim fakultetom 2 lica 1981. i jedno 2002, dok je 1991. evidentirano 119 nepismenih stanovnika (21,02%), a 2002. godine 74 (18,50%).
Podaci iz tabele 8. ukazuju da u 2002. godini 53,60% domaćinstava u Uglu prihode ostvaruje iz poljoprivrede, a da je mešovitih 34,02%. Podaci koji se odnose na stočni fond takođe govore da je stočarstvo tj. ovčarstvo vodeća grana, sa 5979 ovaca 1981, i 1214 2002. godine.
IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
